Het (on)gemak van de stilte

Over de kracht van stilte

In een groep die ik begeleid kwam vorige week een mooie vraag voorbij. “Ik word altijd zo ongemakkelijk van de stiltes die je laat vallen Anne-Marie, kun je uitleggen waarom je dat doet?”. Ze vroeg het ook aan de rest van de groep en het bleek dat ze niet de enige was die ongemakkelijk werd van deze stiltes.

Misschien herken je het zelf ook wel, het ongemak als er een stilte valt tijdens een gesprek, of dat nou privé of zakelijk is, 1-op-1 of juist in een groep. Wil je de leegte snel volpraten of dwaal je af? Kun je blijven of zorg je dat je weg bent? Afhankelijk van hoe je in elkaar zit en opgegroeid bent is je reactie op een stilte die valt verschillend. En die stiltes en je reactie erop zijn juist waardevol.

Zelf laat ik in die stilte alle indrukken door me heen gaan, ik luister diep. Ik let op al mijn lichamelijke impulsen, gevoelens, sensaties, reacties, gedachtes. Ik laat het broeden in mezelf en wacht geduldig wat er naar boven komt uit de dieptes, vanuit het interpersoonlijke veld.

Het interpersoonlijke veld

Het interpersoonlijke veld wordt door Thomas Ogden ¹ beschreven als de diepgaande verbinding die ontstaat tussen twee of meerdere personen. Dit veld ontstaat onder meer in een therapeutische relatie. Ieder van ons communiceert onze innerlijke ervaringen door middel van toon, houding en expressie en dit roept weer specifieke reacties bij de ander. Door dit veld, ook wel het ‘analytische derde’ te erkennen wordt diepte en potentieel toegevoegd aan het proces. In het “Moment van Ontmoeting” wordt bewustzijn gedeeld, waarbij belangrijke maar nog niet volledig begrepen gebeurtenissen worden erkend. Om het interpersoonlijke veld aan te boren moet je het onbekende omarmen. Zo sta je open voor nieuwe mogelijkheden.

Therapeutische tools in een zakelijke context

Die middag ging ik spontaan lunchen met een vriendin van de middelbare school. We hadden elkaar al een aantal jaar niet gezien. En toch leek het alsof het vorige week was, we gingen zo weer op de oude voet verder. Naast dat we onze herinneringen deelden vertelde ik over de vraag over stiltes laten vallen uit de groep van die morgen. Zelf (ze werkt op een leuke positie bij één van de Big Four) kende ze stiltes laten vallen vooral als zakelijke truc tijdens verkoopgesprekken. Al bijpratend kwamen we tot de conclusie hoe interessant het zou zijn als we meer gebruik zouden maken van stiltes laten vallen in de zakelijke omgeving. Om echt te luisteren naar elkaar, verder dan de oppervlakkige uitwisselingen, voorbij de content. Als we meer gebruik maken van de dynamiek die aanwezig is overal waar mensen in tweetallen of in een groep bij elkaar komen. Als we eens wat vaker een stilte kunnen laten vallen en aandachtig luisteren naar de waardevolle informatie die aanwezig is in dit veld. Niet alleen als therapeut of organisatie adviseur, gewoon, als mensen onder elkaar.

Best handig die therapeutische skills, ook in het bedrijfsleven. Het wordt toch stilletjesaan tijd om daar meer gebruik van te maken.

1. Ogden T.H (1994) The Analytic Third: Working with Intersubjective Clinical Facts ↩︎